γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης

 Πολλά παιχνίδια έπαιζαν τα παιδιά στους χωματόδρομους της Φλώρινας! 
Παιχνίδια απλά, που γέμιζαν τις ώρες των παιδιών, αλλά και τα εξασκούσαν στο νου και το σώμα. Με δυο βέργες έστηναν ένα παιχνίδι, που ονομαζόταν «τσιλίκι». 

 Δυο βέργες στεγνές και αποφλοιωμένες. Η μεγάλη βέργα, 80 εκατοστών περίπου, ονομαζόταν «τσιλίκι», και η μικρή βέργα, 40 εκατοστών περίπου, ονομαζόταν «μπιρλίκι». Τούρκικες λέξεις, που έμειναν κατάλοιπα από την μακρόχρονη τουρκοκρατία. Στα ελληνικά το παιχνίδι αυτό θα ονομαζόταν «βέργες». Οι καθαρευουσιάνοι δάσκαλοι στο σχολείο το ονόμαζαν «ξυλίκι», από την λέξη ξύλο. Τα παιδιά όμως προτιμούσαν την τούρκικη ονομασία, και πάντα το έλεγαν τσιλίκι, μέχρι που χάθηκε και αυτό το παιχνίδι. 

Όταν τα παιδιά ήθελαν να παίξουν τσιλίκι, πήγαιναν στο δάσος, του λόφου του Αγίου Παντελεήμονος και έψαχναν κρανιές. Το ξύλο της κρανιάς ήταν βαρύ και γερό ξύλο. Έκοβαν μερικές βέργες και γύριζαν στην γειτονιά. Εκεί ξεφλούδιζαν τις βέργες και έκαμναν μια μεγάλη ίσια βέργα, που ήταν το τσιλίκι και μια μικρή που ήταν το μπιρλίκι. Στο τσιλίκι έκαμναν την μια άκρη μυτερή, και όλα ήταν έτοιμα. Όμως το παιχνίδι αυτό απαιτούσε μεγάλους ανοιχτούς χώρους ή φαρδιούς χωματόδρομους. Βέβαια σήμερα, έτσι όπως διαμορφώθηκε η πόλη μας, δεν μπορούν τα παιδιά να παίξουν τσιλίκι. Τότε η πόλη ήταν διαφορετική, και κατάλληλη για κάθε παιχνίδι.

 Και όταν ερχόταν η ώρα του παιχνιδιού, τα παιδιά χάραζαν στο χώμα ένα κύκλο, με διάμετρο τρία μέτρα περίπου. Ένα από τα παιδιά κρατούσε το τσιλίκι και το μπιρλίκι στα χέρια και έμπαινε στον κύκλο. Τα άλλα παιδιά, ένα έως τέσσερα, ήταν σε απόσταση από τον κύκλο. Το παιδί από τον κύκλο χτυπούσε με δύναμη με το τσιλίκι το μπιρλίκι, και το μπιρλίκι πετιόταν ψηλά και έφευγε μακριά από τον κύκλο. Τα παιδιά έπρεπε να το πιάσουν στον αέρα. Αν κάποιο παιδί το έπιανε στον αέρα, κέρδιζε και έπαιρνε την θέση του μέσα στον κύκλο για να ρίξει και αυτό με την σειρά του το μπιρλίκι. Αν το μπιρλίκι έπεφτε στο χώμα τότε κάποιο από τα παιδιά το πετούσε με το χέρι του με σκοπό να πέσει το μπιρλίκι μέσα στον κύκλο. Το παιδί όμως που κρατούσε το τσιλίκι φύλαγε τον κύκλο και έδινε μια στο μπιρλίκι να πάει μακριά. Αν όμως το μπιρλίκι έπεφτε μέσα στον κύκλο, το παιδί που κρατούσε το τσιλίκι έχανε. Σειρά είχε το επόμενο παιδί που είχε καταφέρει να το ρίξει μέσα στον κύκλο.

 Άλλο παιχνίδι με το τσιλίκι ήταν η «τρύπα». Τα παιδιά χάραζαν μια στενόμακρη τρύπα στο χώμα. Κάθετα πάνω από την τρύπα τοποθετούσαν το μπιρλίκι. Με το τσιλίκι μέσα στην τρύπα έδιναν δύναμη και ωθούσαν το μπιρλίκι, που έφευγε μακριά και ψηλά. Τα άλλα παιδιά προσπαθούσαν να το πιάσουν στον αέρα. Αν το έπιαναν, το παιδί που είχε κάνει την βολή, έχανε. Αν όμως έπεφτε στο έδαφος, μπορούσε με μερικές κινήσεις να ανεβάσει το μπιρλίκι με το τσιλίκι και να το χτυπήσει μερικές φορές στον αέρα και μετά να το χτυπήσει δυνατά. Τα παιδιά που ήταν σε κοντινή απόσταση ορμούσαν να το πιάσουν. Όμως τα ατυχήματα ήταν πολλά. Άλλα παιδιά χτυπιόταν από το τσιλίκι και σε άλλα ερχόταν το μπιρλίκι στα μούτρα τους. Πληγές και μώλωπες. Χτυπήματα στα μάτια και μη χειρότερα. Παρόλο την επικινδυνότητα του παιχνιδιού, τα παιδιά έπαιζαν με τις ώρες, καθώς αυτά ήταν παιδιά και γι αυτά δε υπήρχε κανένας κίνδυνος. 
Το παιχνίδι αυτό, το τσιλίκι, έμοιαζε αρκετά με το αμερικάνικο παιχνίδι μπέηζμπωλ, όπου ρίχνουν το μπαλάκι και άλλος προσπαθεί να το χτυπήσει και να το απομακρύνει με το ρόπαλο. Το ίδιο και στα τσιλίκι, όπου χτυπούσαν το μπιρλίκι για να το απομακρύνουν. Και μάλιστα στο τσιλίκι μετρούσαν με πόντους για να βγάλουν τον νικητή. Μετρούσαν με βήματα την απόσταση από τον κύκλο, ακόμη και πόσα χτυπήματα θα έκαμναν στο αέρα, χτυπώντας το τσιλίκι με το μπιρλίκι. Και έγραφαν τους πόντους, χαράσσοντας αριθμούς στο χώμα, έξω από τον κύκλο. Βαθμολογούσαν μόνο τις επιδόσεις αυτού που κρατούσε το τσιλίκι και κατεύθυνε το παιχνίδι. Όποιο παιδί ήταν πιο επιδέξιο αυτό πάντα νικούσε, καθώς το τσιλίκι ήθελε συντονισμένες κινήσεις και εύστροφο νου.
Το παιχνίδι αυτό άρχισε να χάνεται στην δεκαετία του 1960, επειδή οι δρόμοι ασφαλτοστρώθηκαν και οι ανοιχτοί χώροι διαμορφώθηκαν έτσι που δεν ήταν κατάλληλοι για παιχνίδια τέτοιου είδους. Πέρασε και αυτό στο παρελθόν, στα παιχνίδια άλλων εποχών.