Τσίρι-Βάρβαρα. Ένα έθιμο με πανάρχαιες ρίζες που αναβιώνει κάθε χρόνο στις 3 Δεκεμβρίου στο Αμύνταιο Φλώρινας. Μια ξεχωριστή βραδιά-στοίχημα για τα παιδιά της πόλης του Αμυνταίου. Μια δυνατή ανάμνηση για τους μεγαλύτερους. Η έναρξη του Χειμώνα.

Πρόκειται ίσως για το πρώτο έθιμο πυρολατρείας που καταγράφεται χρονολογικά στην ευρύτερη περιοχή της Φλώρινας κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου.Τηρείται πιστά εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα το βράδυ της 3ης Δεκεμβρίου,παραμονή της Αγίας Βαρβάρας.

Οι προετοιμασίες ξεκινούν τουλάχιστον δυο μήνες πριν από παρέες παιδιών και εφήβων που με ζήλο προσπαθούν να συγκεντρώσουν,η κάθε παρέα στη γειτονιά της, όσο το δυνατόν μεγαλύτερες ποσότητες ξύλων με σκοπό να στήσουν τη ψηλότερη φωτιά. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι με την πάροδο του χρόνου η καύσιμη ύλη που χρησιμοποιήθηκε άλλαξε αρκετές φορές τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά ενώ στις δεκαετίες του 70′ και του 80’κυρίως, οι φωτιές είχαν ως κύριο στοιχείο τους τα ελαστικά αυτοκινήτων,μια συνήθεια που τερματίστηκε λίγα χρόνια αργότερα μετά από επέμβαση των αρχών.

Όσον αφορά την προέλευση και τις καταβολές του συγκεκριμένου εθίμου θα έλεγε κανείς πως συναντάμε τη συνύπαρξη του αρχαίου κόσμου και τη λατρεία της φωτιάς για τον εξαγνισμό και την απομάκρυνση των κακών πνευμάτων με τη Χριστιανική εκδοχή που θέλει τα Τσιρι-Βάρβαρα να αναβιώνουν προς τιμήν της Αγίας Βαρβάρας. Σύμφωνα με τη χριστιανική λατρεία η Αγία Βαρβάρα θεωρείται προστάτιδα όλων των επαγγελμάτων που σχετίζονται με τη φωτιά ενώ στην Ελλάδα από το 1828 τιμάται και ως προστάτιδα του πυροβολικού.

Χαρακτηριστικό έδεσμα που συνήθιζαν οι νοικοκυρές να φτιάχνουν ειδικά για την περίσταση είναι οι «πιτουλίτσες»,όπως αποκαλούνται στην ευρύτερη περιοχή. Μοιάζουν αρκετά με τις κρέπες που όλοι γνωρίζουμε σήμερα και ψήνονται συνήθως στη σόμπα. Τις συναντάμε τόσο σε αλμυρή όσο και σε γλυκιά εκδοχή η οποία και είναι πλέον και η επικρατέστερη(μέλι και καρύδια).Στις μέρες μας μπορούμε να πούμε ότι είναι ελάχιστες οι νοικοκυρές που ακολουθούν την πατροπαράδοτη συνταγή τηρώντας ακόμα την παράδοση και το “τελετουργικό” της ημέρας. Απαραίτητο συνοδευτικό αυτής της κρύας νύχτας του Δεκέμβρη είναι οπωσδήποτε το σε αφθονία κρασί που παράγει το Αμύνταιο και σε συνδυασμό με τους ήχους των χάλκινων πνευστών οδηγεί τους παρευρισκόμενους σε ένα ιδιαίτερο γλέντι γύρω από τη φωτιά που κρατά μέχρι το ξημέρωμα.

Στην πορεία του μέσα στο χρόνο το χαρακτηριστικότερο και μοναδικό ίσως εν ζωή έθιμο της μικρής μας πόλης γνώρισε διάφορες φάσεις. Άλλοτε ακμής και άλλοτε παρακμής, κινδυνεύοντας μάλιστα ακόμη και με αφανισμό.Αυτό όμως που το κράτησε ζωντανό και το βοηθά να αναβιώνει κάθε χρόνο είναι η αγάπη και η ζεστασιά με την οποία το αγκαλιάζουν οι νέες γενιές καθώς του προσφέρουν διαρκώς μια δυνατή ώθηση τηρώντας πιστά τον άγραφο νόμο της παράδοσης ώστε να περνά αυτούσιο και αυθεντικό στους νεότερους που θα έρθουν. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε επίσης πως τα Τσιρι-Βάρβαρα είναι ένα από τα τελευταία λαϊκά δρώμενα που απέμεινε για να ενώνει τόσο τους κατοίκους του Αμυνταίου όσο και τους επισκέπτες που έρχονται για να ζήσουν αυτήν την εμπειρία από κοντά. Αποτελεί οπωσδήποτε ένα βασικό στοιχείο της ταυτότητας αυτού του τόπου το οποίο προσφέρει απλά και χωρίς ιδιαίτερη σκέψη χαρά και ζεστασιά μέσα από την άμεση επαφή με την παράδοση.

Κύριος στόχος μας είναι η διατήρηση και η διαφύλαξη της αληθινής όψης του αγαπημένου μας εθίμου έτσι όπως το ζήσαμε μεγαλώνοντας στις γειτονιές του Αμυνταίου και έτσι όπως ζωντανεύει στις μνήμες μας μέσα από τις διηγήσεις των πατεράδων και των παππούδων μας. Είναι λοιπόν αναγκαίο ειδικά στις μέρες μας να κάνουμε ότι είναι δυνατό με σκοπό τη διατήρηση της ιστορίας και των παραδόσεων που μας προσφέρουν απλόχερα τόσο ιδιαίτερες και δυνατές στιγμές, ιδίως σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης αξιών και παρακμής του κοινωνικού μας γίγνεσθαι.

Ραντεβού σήμερα το βράδυ στις γειτονιές του Αμυνταίου…