Δημήτριος Τσάπανος ή Τσαπάνος: 
Σημαντικός Έλληνας Μακεδονομάχος οπλαρχηγός 
από το Μεγάροβο της Πελαγονίας.


Ο Δημήτριος Τσάπανος του Ιωάννη γεννήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα στο Μεγάροβο της Πελαγονίας. Ο Νικόλαος Τσάπανος, πρωτεργάτης της Μακεδονικής Επανάστασης του 1896 (βλ.εδώ), ήταν συγγενής του. Ο Δημήτριος Τσάπανος υπήρξε πρόκριτος του Μεγαρόβου και μέλος της τοπικής Εθνικής Επιτροπής. Ήδη από το 1903 συγκρότησε ένοπλη ομάδα της οποίας τέθηκε επικεφαλής προκειμένου να συνδράμει στο Μακεδονικό Αγώνα. Έδρασε με το σώμα του καθ' όλη τη διάρκεια του Μακεδονικό Αγώνα ενάντια στις Βουλγαρικές ένοπλες ομάδες και τα Οθωμανικά στρατιωτικά και άτακτα σώματα. Προστάτεψε τους Ελληνικούς πληθυσμούς δρώντας κυρίως στις περιοχές Πελαγονίας, Πρεσπών, Φλώρινας και Περιστερίου. [Πηγή: Εδώ]

Ήδη από τη Μακεδονική επανάσταση του 1878 γύρω στους 1.000 βετεράνους της επανάστασης βρίσκονταν στη Θεσσαλία, ενώ υπολογίζονταν άλλοι 2.000 έως 2.500 χιλιάδες Μακεδόνες που είχαν εκπατριστεί λόγω τις έκρυθμης κατάστασης στις πατρίδες τους. Συν τοις άλλοις, πολλοί οπλαρχηγοί της Μακεδονικής επανάστασης του 1878 είχαν παραμείνει στη Μακεδονία και συνέχισαν την κλέφτικη δράση. Συνήθιζαν να λημεριάζουν το χειμώνα και από την άνοιξη προέβαιναν σε καταστροφές κυρίως οθωμανικών στόχων. Η Εθνική Εταιρεία κάλεσε σε σύσκεψη τους οπλαρχηγούς που βρίσκονταν στην ελεύθερη Ελλάδα προκειμένου να οργανώσει και να συντονίσει τη δράση τους. Οι οπλαρχηγοί που μετείχαν ήταν οι Ζέρμας, Μακρής, Αλαμάνος, Ναούμ Κωνσταντινίδης, Βλαχάβας, Αθανάσιος Μπρούφας, Τάκης Νάτσιος (Περήφανος) από το Μεγάροβο Πελαγονίας, Λ. Βερβέρας και Χ. Βερβέρας. Παράλληλα και χωρίς συνεννόηση, ο Νικόλαος Τσάπανος από την Πελαγονία που ζούσε στη Θεσσαλία αγόρασε 500 όπλα για τους αντάρτες. Αρχηγός των επαναστατικών δυνάμεων ανακηρύχτηκε ο Αθανάσιος Μπρούφας. Συνολικά μπήκαν από τη Θεσσαλία στη Μακεδονία γύρω στους 400 αντάρτες, των οποίων η συντριπτική πλειοψηφία ήταν από τη Βορειοδυτική Μακεδονία. Συμμετείχαν επίσης, Ηπειρώτες, ακουθούσαν οι Θεσσαλοί και οι Στερεοελλαδίτες και σε μικρότερο βαθμό Κρητικοί, Έλληνες της Ρωσίας και Ανατολικορωμυλιώτες. Διαβάστε περισσότερα: Εδώ

Απόσπασμα από το βιβλίο του Τηλέμαχου Αγγέλου ''Μεγάροβον και Τύρνοβον, τα δυο ελληνικά φρούρια της πόλεως του Μοναστηρίου και φωλεα του ελληνισμού της Δυτικής Μακεδονίας'':

Δημήτριος Τσαπάνου: Μακεδονομάχος, γεννηθείς εις το Μεγάροβον κατά το έτος 1882-1883. Τελειόφοιτος των Σχολείων του Μεγαρόβου με τους εξόχους διδασκάλους Αστέριον Γιαννούλην διευθυντήν, Απόστολον Ζιώγαν, Αναστάσιον Δόβαν, Γεώργιον Δούτσην, Φεσσόπουλον, Κουρίναν, Γισμαούλην, Ν. Κίζαν, Ν. Βίσπα.

Όταν κατά το έτος 1904-1905 άρχισε ο Μακεδονικός αγών, προσεχώρησε εκ των πρώτων αγωνισθείς με τον Καπετάν Γιάννη Καραβίτη και με τον Καπετάν Γεώργιον Μακρήν. Εις δε το Μεγάροβον εξώντωσε τους ολίγους χρηματιζομένους ρουμανίζοντας ως τον Ναζάρην και άλλους. Νυν δέ βρίσκεται εις την Φλώριναν κατάκειτος λόγω του ότι έχει πάθει σπονδυλίτιδα. Όταν προ ετών του είπα να κάμη μια αίτησιν διά συνταξιοδότησιν η απάντησίς του ήταν αρνητική. Α, Τηλέμαχε, στο Κράτος πρέπει να δώσης και όχι να πάρης. Και ερωτώ. Πόσοι Έλληνες στέκονται κατ' αυτόν τον τρόπον; Εάν είχε η Ελλάς ένα δέκα τοις εκατόν τέτοιους Έλληνας, η Ελλάς θα ήταν αγνώριστη. Έχει γράψει τόμους ολόκληρους διά διάφορα θέματα. Προ παντός Εθνικής φύσεως, όλα εις στίχους. Δεν τα εξέδωσε, λόγοι οικονομικοί.

Δημήτριος Τσαπάνου, Φλώρινα 21 Σεπτεμβρίου 1962.
''Ο Τηλέμαχος Αγγέλου''

Όλον τον κόσμον γύρισα, Μεγάροβον δεν βρήκα
προς όλους μας ο φίλος μας Τηλέμαχος Αγγέλου
μας λέει μετά θλίψεως και πόνου ανωφέλου
ω γλυκυτάτη μου ελπίς εσύ τον πόνον νίκα.

Του Τηλεμάχου όλοι μας τους παρά κάτω στίχους 
να ακούσουμε με ευλάβεια μεγάλη, πόνους, 
ελπίδας, στοχασμούς και πόθους ενδομύχους
και της καρδιάς του τους παλμούς και της ψυχής την πάλην.

Πατρίς του Βίστα του Μηνά, του Ζιούζου του Νικόλα
και των σεπτών ευεργετών Στηλίδη και Πηνίκα
στους Σλάβους σ' επαρέδωσαν ως προίκα 
και έσβυσαν τα μάτια σου τα δυο ακτινοβόλα.

Μεγάροβον και Τύρνοβον Ελληνικά παλάτια.
Του περηφάνου μας βουνού και του Περιστερίου.
Μαζί με την Νιζόπολιν συντρίμματα κομμάτια
μίσος πνοή σας σώριασε ανέμου εναντίου.

Μεγάροβον γλυκύτατον μάννας θερμή αγκάλη
αγκάλη με διάπλατη καρδιά που πάντα πάλλει
καρδιά από αισθήματα και από Θεό γεμάτη
Τιμής αγία Τράπεζα πατριωτισμού παλάτια.

Σύ της ψυχής μου η ψυχή ιδεώδης ήσο
Νεκροί από της συμφοράς δεν πέσανε τα βέλη
όμως το δίκαιον αφού και ο Θεός το θέλει
θα 'ρθούμε εις τους κόπους σου τους τρισαγίους πίσω.

Το μεγαλείον του βουνού και των πευκών του δάσους
αι κρυσταλλένιες αι πηγές τ' αθάνατα νερά σου
στων Σλάβων την διάθεση, την όρεξη και θράσος
δεν θα αφεθούν τα ιερά και άγια χώματά σου.

Οι Σλάβοι θα εκδιωχθούν από την Μακεδονία
και με κλωτσιές θα ευρεθούν στην Ρωσσία μέσα
μας το υπόσχεται αυτό το ΝΑΤΟ μπέσα-μπέσα
κι ας ουρλιάζουν όσο θεν τα κόκκινα θηρία.

Η Θεία δίκη τιμωρός επάνω σας πλανάται
θάρθη η ώρα σίγουρα θα φθάση η ημέρα
κι απ' την Ευρώπη μακριά από τον Βόλγα πέρα
απ' εκεί που ήλθατε ω Βούλγαροι θα πάτε.

Και τότ' εγώ γλυκύτατον Μεγάροβον ασθμαίνων 
θα φθάσω στα πανίερα και λατρευτά εδάφη
και ίσα στα μνήματα θα πάω των πεθαμένων
εκεί που των πατέρων μας ευρίσκονται οι τάφοι.

Στους τάφους των τους ιερούς γονατιστός θα πέσω
και φίλημα με δάκρυα λατρείας θα αποθέσω
Σεπτοί πατέρες φθάσαμε, νά ήλθαν τα παιδιά σας
σκιρτήσατε στους τάφους σας απ' την πολλή χαρά σας.

Θα σηκωθώ και φτερωτός στο δάσος μέσα θάμπω
και από χαρά θα τρελλαθώ, από χαρά θα λάμπω
θα αγκαλιάζω σαν τρελλός κάθε πεύκη να φιλήσω
κάθε έλατο και οξυά και θα αναφωνήσω
να είχα τώρα ήθελα της νειότης μου τα χρόνια 
και αχόρταστα και άπληστα να ζω,
να απολαμβάνω το άρωμα σας πεύκα και όταν αποθάνω
νάχω για ψάλτας και παπά τους σπίνους και τα αηδόνια.