Νοσταλγικές εικόνες από το παρελθόν της Φλώρινας φιλοξενεί κάθε Παρασκευή η στήλη "Παράθυρο στο παρελθόν" της εβδομαδιαίας εφημερίδος "Φωνή της Φλωρίνης " και συγκεκριμένα στο φύλλο με αριθμό κυκλοφορίας 3092/13.12.2024 ο εκδότης Σωτήριος Βόσδου, δημοσιεύει φωτογραφία συνοδευόμενη με το παρακάτω κείμενο :

 100 ΧΡΟΝΙΑ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑΣ

 

Την ομιλία του π. Ειρηναίου Χατζηεφραιμίδη με τίτλο «Άγιος Νικόλαος, ο Ναός της ¨χώρας¨», που εκφώνησε την Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 2024 κατά την εκδήλωση της Ιεράς Μητροπόλεως Φλωρίνης για τον εορτασμό των 100 χρόνων λειτουργίας του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Φλωρίνης δημοσιεύουμε σήμερα. Ως ελάχιστο φόρο τιμής σε όλους διακόνησαν τον αγαπημένο Ιερό Ναό.

 

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ «ΧΩΡΑΣ»

 

Α΄. Ὁ Ναός.

 

Ὁ ἅγιος Νικόλαος, ὁ ναὸς τῶν μαθητικῶν μου χρόνων τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου. Πόσες ἀγαθὲς ἀναμνήσεις, πόση νοσταλγία! Μὲ πόση ἀγαθὴ μνεία θυμᾶμαι τὸν ἀείμνηστο δά-σκαλό μου, τὸν Διονύσιο Οἰκονομίδη, τὸ ἀστέρι τῶν παιδικῶν μου χρόνων! Αὐτὸν ποὺ ἦταν τὸ κίνητρό μου νὰ ξεκινῶ πρωὶ πρωὶ ἀπὸ τὴν ὁδὸ Ἀβέρωφ, κοντὰ στὴ Νομαρ-χία, καὶ νὰ πηγαίνω ἀκόμη καὶ μὲ χιόνια στὸν Ἅγιο Νικόλαο, ὅπου ἔψαλλε ὁ δάσκαλός μου.


Ἀλλ’ ἂς ἀφήσουμε τὶς ἀναμνήσεις καὶ ἂς ἔλθουμε στὸ θέμα μας, στὸν Ἅγιο Νικόλαο, τὸν Ναὸ τῆς “Χώρας”. “Χώρα” ἀποκαλεῖται ἡ περιοχὴ ἔξω τῆς πόλεως. Καὶ ὁ ἅγιος Νικόλαος σὲ αὐτὴν τὴν περιοχή, τὴ δυτική, ἔξω ἀπὸ τὴ Φλώρινα, οἰκοδομήθηκε. Μία ἀπόδειξη τῆς ἐπιθυμίας τῶν Χριστιανῶν νὰ ἔχουν τὸν Ναό τους, ὅπου νὰ ἁγιάζονται.


Μετὰ ἀπὸ τὴν ἐπανάσταση τοῦ 1878, Χριστιανοὶ ἀπὸ τὸ Τρίβουνο καὶ τὰ Ἅλωνα ἐγκαταστάθηκαν στὶς δύο πλευρὲς τῆς ὁδοῦ Ἰωαννίνων (παλιὰ γειτονιὰ Κιατίπ Ἀλῆ). Ὕστερα ἀπὸ τὴ Μικρασιατικὴ καταστροφή, στὴν εὐρύτερη περιοχὴ  τοῦ Ναοῦ, ἐγκαταστάθηκαν πρόσφυγες ἀπὸ τὴν Ἀνατολικὴ Θράκη καὶ τὴ Μικρὰ Ἀσία. Μεταξὺ αὐτῶν καὶ ἡ οἰκογένεια τοῦ μακαρίτη, τοῦ πατέρα μου Ἰορδάνη. Τότε δὲν ὑπῆρχε Ναὸς στὴν περιοχὴ ἢ ἐρείπια Ναοῦ, ὅπως τοὐλάχιστον μαρ-τυρεῖ ἡ γαλλικὴ ἀποστολὴ στὴν πόλη μας. Πιθανώτατα ὑπῆρχε κάποιο ἐκκλησάκι.


Μὲ πρωτοβουλία τῶν Τριβουνιωτῶν συστάθηκε ἐπιτροπή, ἡ ὁποία ἀποφάσισε τὴν ἀνέγερση Ναοῦ. Ἀποφασίσθηκε ἡ ἀνέγερση μικροῦ Ναοῦ, ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου είναι έργο των Τριβουνιωτών, που κατοικούσαν στην οδό Ιωαννίνων και στην οδό Κοντοπούλου. Ο Άγιος Νικόλαος ήταν προστάτης του χωριού τους. Το οικόπεδο το χάρισε ο Βασίλειος Ρούκας, ο οποίος είχε κτίσει ένα εκκλησάκι στον τόπο όπου σκότωσαν οι Τούρκοι τον γιο του. Αυτό βρισκόταν κοντά στο σημερινό αγίασμα. Και αφού δωρήθηκε το οικόπεδο, οι Τριβουνιώτες όρισαν ως επιτροπή ανέγερσης του ναού τοὺς παρακάτω: Ηλία Νίτσιο, Βασίλειο Μπούτζιο, Λάζαρο Καζία, Γροσδάνη Φιλίππου, Ιωάννη Μήσιου, Λάζαρο Πέιο. Χρήματα όμως δεν υπήρχαν, και γι’ αυτόν τον λόγο αποφάσισαν να χτίσουν έναν μικρό Ναό.


 Αὐτὸς ὁ Ναός, ποὺ ἦταν ἑτοιμόρροπος, κατεδαφίσθηκε τὸ 1919. Ξεκίνησε ἡ θεμελίωση ἑνὸς μικροῦ Ναοῦ. Κατὰ τὴ θεμελίωση ὁ μητροπολίτης Πολύκαρπος -ὅπως ἀφηγεῖται ὁ μακαριστὸς π. Ἀνδρέας Τούλιος- καυτηρίασε τὴν ἀδιαφορία τῶν ἀρχῶν καὶ ἐπήνεσε τὴν ἀγάπη τῶν κατοίκων πρὸς τὴν Ἐκκλησία. Τους επέτρεψε να κάνουν έρανο σε όλη την πόλη με την εικόνα του Αγίου Νικολάου. Από τον έρανο συγκέντρω-σαν περίπου 300 χρυσές λίρες. Αὐτὸ τὸ μεγάλο ποσὸ ανέτρεψε τα σχέδια τους, και αποφάσισαν να κτίσουν ένα μεγαλύτερο ναό, τον σημερινό.


Οι Τριβουνιώτες, όλοι μαζί, άνδρες γυναίκες και παιδιά, ερ-γάσθηκαν, ως εργάτες, αφιλοκερδώς. Συγκέντρωσαν πέτρες από τα ερείπια της Μοτέσνιτσας και από το ποτάμι, και κάθε υλικό που ήταν χρήσιμο για την οικοδόμηση του ναού. Οι κτίστες ήταν από τα χωριά Βαψώρι και Μακροχώρι.


Ὁ Ναὸς ἄρχισε νὰ οἰκοδομεῖται τὸ 1917. Ἀποπερατώθηκε τὸ 1921. Τὸν δὲ Μάιο τοῦ 1924 ὁ μητροπολίτης Πολύκαρπος ἐγκαινίασε τὸν Ναό.

Στὴ νότια πλευρὰ τοῦ περιβόλου τοῦ Ναοῦ ὑπῆρχε τὸ ἁγίασμα τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Ἡ δὲ πέριξ ἔκταση, μὲ θαῦμα τοῦ Ἁγίου, δόθηκε στὸν Ναό. Ἀπὸ τὸν παλιὸ Ναὸ διασώθηκε σιδερένιος δίσκος ἀφιερωματικὸς ἑνὸς μωαμεθανοῦ, ποὺ θεραπεύθηκε μὲ τὴ χάρη τοῦ ἁγίου Νικολάου.

Το τέμπλο και τα στασίδια τα έφτιαξαν οι μαραγκοί αδελφοί Δημήτριος και Τραϊανός Φιλοποίμων (Ούτος), και εργάστηκαν αφιλοκερδώς, επειδή ήταν Τριβουνιώτες. Ο Γεώργιος Μπλιάνκας ἀπὸ τὸ Βογατσικὸ ζωγράφισε όλες τις εικόνες του τέμπλου, που υπάρχουν και σήμερα, και άλλες φορητές εικόνες. Η τεχνοτροπία των εικόνων έχει το δικό του προσωπικό στυλ, και μοιάζουν με εικόνες δυτικής τεχνοτροπίας. Αργότερα οι αγιογράφοι από τη Δροσοπηγή Χαράλαμπος Χαρίσης, Κωνσταντίνος Τζάτζιος και Αναστάσιος Στυλιάδης φιλοτέχνησαν τις τοιχογραφίες του Αγίου Βήματος.


 Πολύ αργότερα, τον Παντοκράτορα του τρούλου με τους Ευαγγελιστές, ζωγράφισε ο ζωγράφος Ευάγγελος Ταμουτσέλης από την Δροσοπηγή.

Ο Λάζαρος Πέιος, έμπορος υφασμάτων, με καταγωγή από το Τρίβουνο, πρωτοστάτησε στην ανέγερση του ναού. Μάλιστα συγκέντρωσε όλα τα χάλκινα σκεύη και κατασκευάστηκε η καμπάνα, στη Θεσσαλονίκη, και μεταφέρθηκε και τοποθετήθηκε στο καμπαναριό του Αγίου Νικολάου με δικά του έξοδα.

 

Β΄. Οἱ ἐφημέριοι τοῦ Ναοῦ.

 

1. Δημήτριος Παυλίδης. Ἦταν ὁ πρῶτος ἐφημέριος τοῦ Ναοῦ. Γεννήθηκε τὸ 1880 στὴ Φλώρινα. Σπούδασε στὸ ἑλληνικὸ γυμνάσιο Μοναστηρίου. Ὡς δάσκαλος ὑπηρέτησε σὲ διάφορα χωριὰ τῆς περιοχῆς τοῦ Μοναστηρίου. Ἡ ἐθνική του δράση προκάλεσε τὴ μῆνι τῶν Βουλγάρων. Ἔφυγε στὴν Ἀμερική, ὅπου παρέμεινε μέχρι τὸ 1915. Τὸ 1920 ὁ μητροπολίτης Πολύκαρπος τὸν χειροτόνησε καὶ τὸν τοποθέτησε στὸν Ἅγιο Νικόλαο, ὅπου ὑπηρέτησε ἕως τὸ ἔτος 1929, ὅταν μετατέθηκε στὸν Ναὸ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Ὁ π. Δημήτριος ἐκοιμήθη τὸ ἔτος 1931, σὲ ἡλικία 51 ἐτῶν.

 

2. π. Λουκᾶς Ἀργυρόπουλος.

 Ὁ ἑπόμενος ἐφημέριος τοῦ Ναοῦ ἦταν ὁ π. Λουκᾶς Ἀργυ-ρόπουλος. Γεννήθηκε τὸ 1856, καταγόμενος ἀπὸ τὸ Τρίγωνο. Ὁ μητροπολίτης Καστορίας Φιλάρετος τὸν χειροτόνησε ἱερέα στὸ χωριό του. Ἡ οἰκία του ἦταν καταφύγιο τῶν μακεδονομάχων. Γι’ αὐτὸ καὶ ἦταν στόχος τῶν Βουλγάρων. Ὑπηρέτησε στὸν Ἅγιο Νικόλαο ἀπὸ τὸ 1929 ἕως τὸ 1945. Ἐκοιμήθη τὸ ἔτος 1959.

 

3. Ἀθανάσιος Φωτιάδης.

Ἱεράτευσε κατὰ τὰ ἔτη 1945-1946. Δὲν ὑπάρχουν περισσότερα στοιχεῖα.

 

4. π. Εὐδόκιμος Ναλπαντίδης.

Γεννήθηκε τὸ 1892 στὸν Πόντο. Τὸ 1934 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος ἀπὸ τὸν μητροπολίτη Φλωρίνης Βασίλειο. Ἀρχικὰ ὑπηρέτησε στὸν Μεσόκαμπο ἐπὶ ἑπτὰ ἔτη καὶ κατόπιν στὴ Μελίτη, στὰ δύσκολα χρόνια 1941-1945. Ὁ πατριωτισμός του ἐνοχλοῦσε. Φυλακίσθηκε, ἀλλὰ ἀφέθηκε ἐλεύθερος. Στὸν Ἅγιο Νικόλαο ἐφημέρευε ἀπὸ τὸ 1946 ἕως τὸ 1952. Τὸ 1971 συνταξιοδοτήθηκε. Ἐκοιμήθη στὶς 26 Νοεμβρίου 1974.


5. π. Εὐγένιος Μαρτιγάκης.

Ὁ ἀρχιμανδρίτης π. Εὐγένιος ὑπηρέτησε στὸν Ἅγιο Νικόλαο κατὰ τὸ ἔτος 1952, γιὰ μικρὸ χρονικὸ διάστημα. Συγχρόνως ἦταν Καθηγητὴς τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Φροντιστηρίου, ποὺ λειτουργοῦσε στὴν παρακείμενη Γεωργικὴ Σχολή.


6. π. Ἀνδρέας Τούλιος.

Ὁ π. Ἀνδρέας ὑπηρέτησε στὸν Ἅγιο Νικόλαο ἐπὶ 32 συναπτὰ ἔτη. Καταγόμενος ἀπὸ ἱερατικὴ οἰκογένεια τῆς Βορείου Ἠπείρου, ἀδελφὸς τοῦ ἥρωος ἱερέως π. Κωνσταντίνου, ὑπηρέτησε σὲ διάφορες ἐνορίες καὶ τὸ 1953 διορίσθηκε προσωρινὸς ἐφημέριος τοῦ ἁγίου Νικολάου, ὅπου ὑπηρέτησε ἕως τὶς 11 Ἰουνίου 1984. Μὲ ζῆλο καὶ αὐταπάρνηση διακόνησε τὸ ποίμνιο τῆς ἐνορίας. Ἀγαθὸς λευίτης ἔδρασε καὶ ὡς κατηχητής. Ὑπῆρξε γιὰ ἐμένα ὁ πρῶτος κατηχητὴς στὸ σχολεῖο μου, στὸ 4ο (τότε) Δημοτικό.


7. π. Δημήτριος Εὐθυμιάδης.

Γεννήθηκε στὸν Μεσόκαμπο τὸ 1933. Γόνος ἀγροτῶν, ἀνα-γκάσθηκε νὰ ξενιτευθεῖ, μαζὶ μὲ τὴ σύζυγό του Μαγδαληνή, στὴν Αὐστραλία. Ἡ ἐθνική του δράση ἐναντίον τῶν ξένων προπαγανδῶν τὸν ὑποχρέωσε νὰ ἐπιστρέψει στὴν Ἑλλάδα. Χειροτονήθηκε ἱερέ¬ας τὸ 1970 ἀπὸ τὸν μητροπολίτη Αὐγουστῖνο.

Ὁ ζῆλος του γιὰ μάθηση τὸν ἔκανε νὰ μαθητεύσει στὸ 1ο Γυμνάσιο Φλωρίνης -ἕνα διάστημα ἦταν συμμαθητής μου- καὶ στὴν Ἐκκλησιαστικὴ Σχολὴ τῆς Λαμίας. Ἐπὶ μία εἰκοσαετία ὑπηρέτησε μὲ ζῆλο ὡς Γραμματέας στὰ γραφεῖα τῆς Μητροπόλεως ἐπὶ π. Αὐγουστίνου. Ἐπὶ 20 ἔτη (1984-2005) ὑπηρέτησε στὴν ἐνορία τοῦ ἁγίου Νικολάου. Ἀχθοφόρος τῆς ἀγάπης, ὀργάνωσε τὸ ἐνοριακὸ Φιλόπτωχο Ταμεῖο, μὲ πλούσια δράση. Ἦταν δὲ γνωστὸς γιὰ τὰ πατριωτικά του αἰσθήματα, τὰ ὁποῖα τὸν ὁδήγησαν -μαζὶ μὲ τὸν ὑποφαινόμενο- στὸ νὰ μηνυθεῖ ἀπὸ τὸν κ. Τσαρκνιᾶ.

Ἐκοιμήθη τὴ Μεγάλη Παρασκευὴ τοῦ 2011.


8. π. Χριστοφόρος Χριστοφόρου.

Κύπριος τὸ γένος, γεννήθηκε στὰ Γιαννιτσά. Τὸ 2001 τοποθετήθηκε στὸν Ἅγιο Νικόλαο ὡς δεύτερος ἐφημέριος. Παρέμεινε στὴν ἐνορία ἕως τὸ 2009. Μετετέθη στὴ Μητρόπολη Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμωπίας.


9. π. Σωτήριος Παρδάλης.

Εἶναι ὁ σημερινὸς προϊστάμενος τοῦ Ναοῦ. Μὲ ζῆλο καὶ αὐταπάρνηση διακονεῖ τὴν ἐνορία, ἀγρυπνεῖ γιὰ τὸ καλό της καὶ ἀναλώνεται στὴν ἱερατική του προσφορά. Παραλλήλως ἐπὶ ἔτη ὑπηρετεῖ μέχρι σήμερα στὰ γραφεῖα τῆς Μητροπόλεως ὑπὸ τὴ σκέπη τοῦ μητροπολίτου μας κ. Εἰρηναίου, ὅπως καὶ ἐπὶ π. Θεοκλήτου.


10. π. Ἀντώνιος Πετρόπουλος.

Ὑπηρετεῖ μέχρι σήμερα στὸν Ἅγιο Νικόλαο ὡς δεύτερος ἐφη-μέριος. Παραλλήλως ἐξυπηρετεῖ μὲ προθυμία καὶ ἄλλες ἐνορίες, ὅπου χρειασθεῖ.

 

Στὴν ἐνορία ὑπηρέτησαν καὶ οἱ ἱερεῖς π. Δημήτριος Οἰκονομίδης καὶ Ἀχιλλέας Σολομωνίδης. Ἐκοιμήθη στὶς 17  Ἰουλίου 2012.


Γ΄. Κοινωνικὴ προσφορά.

Ἡ ἐνορία τοῦ Ἁγίου Νικολάου, μὲ τὴ φιλανθρωπικὴ δράση καὶ τὴν προσφορὰ στὴν κοινωνία, ἔχει ἔντονη τὴν παρουσία της στὴν πόλη μας.

Οἱ ἱερεῖς μας, μὲ τὴ βοήθεια τῶν ἐπιτρόπων (διετέλεσαν ἄνω τῶν 60) καὶ τῶν κυριῶν τοῦ φιλοπτώχου ταμείου (διακόνησαν ἄνω τῶν 30),  ἔχουν δώσει ἔντονο τὸ στίγμα τους στὸν κοινωνικὸ χῶρο.

Στὴν ἐνορία λειτουργοῦν Κατηχητικὰ Σχολεῖα καὶ δύο Κύκλοι Ἁγίας Γραφῆς, στοὺς ὁποίους διδάσκει ἡ κ. Μαρία Τρακόλη. Παλαιότερα δίδαξαν οἱ ἀείμνηστες Μαρία Κοκκινάκη καὶ Μελπομένη Παπαδοπούλου.

Δὲν λησμονοῦν, βέβαια, οἱ παλιοὶ Φλωρινιῶτες τὸν ἐκκλησιασμὸ καὶ τὴ συνάθροιση κατὰ τὴν τρίτη ἡμέρα τοῦ Πάσχα στὸν αὔλειο χῶρο τοῦ Ναοῦ, ποὺ φιλοξενοῦσε ἑκατοντάδες πιστούς. Γιατί νὰ μὴ ἀναβιώσει αὐτὴ ἡ ἱερὴ συνήθεια; Ὁ Ἅγιος Νικόλαος μπορεῖ νὰ εἶναι στὴ “χώρα”, ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη, στὸ δυτικὸ ἄκρο τῆς πόλεως, ἀλλὰ προπαντὸς εἶναι στὸ κέντρο τῆς καρδιᾶς μας.

 

Σοφῶς καὶ μὲ θεῖο φωτισμὸ ἡ Ἐκκλησία ἐνήργησε καὶ πολὺ ἐνωρὶς προέβη στὴν ἀποκέντρωση, στὴν ἵδρυση ἐνοριῶν, οἱ ὁποῖες διαφύλαξαν τὴν ἑνότητα τῆς πίστεως, καλλιέργησαν τὸ δημοκρατικὸ πνεῦμα, χωρὶς νὰ χαθεῖ ἡ ἐσωτερικὴ συνοχή, ἰδιαίτερα στὰ δύσκολα χρόνια τῆς ὀθωμανοκρατίας. Αὐτὴν ἀκρι-βῶς τὴν ἀποκέντρωση καὶ τὸ πνεῦμα τῆς δημοκρατικότητος προσπαθοῦν σήμερα νὰ ἀντιγράψουν ὁρισμένες κοινωνικὲς δομές. Αὐτόν, ὅμως, τὸν θεόσοφο θεσμὸ τῆς ἐνορίας ὀφείλουμε νὰ τονώσουμε σήμερανὰ σφυρηλατήσουμε τὸν δεσμὸ τῶν ἐνοριτῶν μὲ τὴν ἐνορία, ὡς τὸ οἰκεῖο περιβάλλον τους.

Μέσα, λοιπόν, στὴν ἐνορία, σὲ αὐτὸ τὸ κύτταρο τοῦ ἐκκλη-σιαστικοῦ ὀργανισμοῦ, ὁ ἐφημέριος ἀποτελεῖ τὸν πυρῆνα, γύρω ἀπὸ τὸν ὁποῖο κινεῖται ἡ ὅλη ἐνοριακὴ ζωή. Ὁ ἐφημέριος ἀποτελεῖ τὸν πατέρα, τὸν ὑπεύθυνο ἡγέτη, ὀργανωτή, ἐμπνευστὴ τῆς ἐνορίας. Εἶναι ἕνας μικρὸς ἐπίσκοπος, ἀλλὰ καὶ ὁ θείῳ δικαίῳ ὑπεύθυνος ἔναντι τοῦ ἐπισκόπου, ὑπὸ τὶς διαταγὲς καὶ τὴν ἐποπτεία τοῦ ὁποίου ἐνεργεῖ. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ ἐμπιστεύθηκε τὸ βαρὺ ἔργο τῆς διαποιμάνσεως τῶν ἐνοριτῶν. Αὐτὸ τὸ ἔργο πρέπει νὰ γίνεται «ἐν κόπῳ καὶ μόχθῳ», ὅπως λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Β΄ Κο 11, 27), μὲ πόνο καὶ δάκρυ πολύ. Ὁ ἐφημέριος εἶναι ὁ “alter Christus”, ἕνας ἄλλος Χριστός. Καλεῖται νὰ ἐπιτελεῖ τὸ ἔργο τῆς διαποιμάνσεως μὲ ὑπευθυνό-τητα καὶ ὄχι ἐρασιτεχνικά μὲ τὴν ὑπευθυνότητα ἐκείνη ποὺ φθάνει μέχρι θυσίας. «Ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων» (Ἰω 10, 11).


π. Ειρηναίος Χατζηεφραιμίδης