Καλλιστώ: «Οι καφέ αρκούδες δεν είναι επιθετικές» – Τι δεν μας λένε;


Γιάννης Αμπατζίδης | www.kynigesia.gr


Αρκούδες στις πόλεις, διαβεβαιώσεις στα γραφεία - Η αποσύνδεση της Καλλιστώ από την πραγματικότητα

Αύξηση εμφανίσεων αρκούδων – Η σιωπή για τον πληθυσμό και οι καθησυχαστικές αφηγήσεις

Σε ανακοίνωση «εφησυχασμού» προχώρησε η περιβαλλοντική Οργάνωση Καλλιστώ, για τις συχνές και αυξημένες εμφανίσεις αρκούδων σε κατοικημένες περιοχές το τελευταίο διάστημα, τόσο στη Δυτική Μακεδονία όσο και σε άλλες περιοχές της χώρας.

Σε μια εποχή όπου η παρουσία αρκούδων μέσα σε κατοικημένες περιοχές έχει πάψει να αποτελεί είδηση και αρχίζει να μοιάζει με καθημερινότητα, η περιβαλλοντική οργάνωση Καλλιστώ επέλεξε για άλλη μια φορά να απευθυνθεί στους πολίτες με τον ρόλο του καθησυχαστικού αφηγητή.

Με ανακοίνωσή της επιχειρεί να εξηγήσει γιατί παρατηρείται αυξημένη κινητικότητα αρκούδων σε πόλεις και χωριά, αποδίδοντας το φαινόμενο (και σχεδόν αποκλειστικά) στην εποχικότητα, στα σκουπίδια και στη φυσική περιέργεια νεαρών ζώων.

«Αυξημένη παρουσία» ή μήπως πληθυσμιακή έκρηξη;

Η Καλλιστώ στην ανακοίνωσή της αποφεύγει επιμελώς να αναφέρει τη ραγδαία αύξηση του πληθυσμού των αρκούδων. Γιατί; Επειδή μια τέτοια παραδοχή αναιρεί το αφήγημα του «είδους υπό πίεση».

Απουσιάζει κάθε αναφορά σε πιθανή αύξηση πληθυσμού, κάθε ένδειξη αναγνώρισης της κλιμακούμενης επικινδυνότητας, κάθε ευθύνη για το ότι πλέον η αρκούδα δεν είναι πια το φευγαλέο ίχνος στο δάσος αλλά… μια κανονική εικόνα έξω από τις αυλές.

Την ίδια στιγμή, η Καλλιστώ αναφέρει χαρακτηριστικά πως «η καφέ αρκούδα δεν είναι επιθετικό ζώο», και πως «σε πολύ λίγες περιπτώσεις μπορεί να δείξει εκφοβιστική συμπεριφορά». Πρόκειται για μια διατύπωση που μοιάζει να παραγνωρίζει πλήρως την πραγματικότητα στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπου το πρόβλημα έχει ήδη εκραγεί.

Επιθέσεις στην Ευρώπη και στην Ελλάδα – Η πραγματικότητα που δεν αναφέρεται

Μόνο στην Ρουμανία, τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί δεκάδες επιθέσεις αρκούδων, αρκετές από τις οποίες θανατηφόρες.

Στη Σλοβακία, τον Μάρτιο του 2024, μια αρκούδα σκότωσε έναν 31χρονο άνδρα κοντά στην πόλη Λιπτόφσκι Μίκουλας. Το περιστατικό συγκλόνισε τη χώρα, η οποία ήδη μετρά αυξημένα περιστατικά επίθεσης σε πολίτες, μεταξύ αυτών και παιδιά.

Στην Ιταλία, τον Απρίλιο του 2023, ένας 26χρονος ορειβάτης κατασπαράχθηκε από θηλυκή αρκούδα στην επαρχία Τρεντίνο. Το ζώο ήταν γνωστό στις αρχές, είχε ήδη δείξει επιθετικότητα και τελικά εντοπίστηκε μετά από μέρες. Η υπόθεση άνοιξε δημόσια συζήτηση για το κατά πόσο η απόλυτη προστασία του είδους μπορεί να συνυπάρξει με την ασφάλεια των πολιτών.

Στη Σλοβενία μόλις την περασμένη εβδομάδα μια γυναίκα δέχτηκε σοβαρή επίθεση από αρκούδα και η κατάστασή της παραμένει κρίσιμη.

Δηλαδή τι ακριβώς υποστηρίζουν; Ότι οι καφέ αρκούδες στην Ελλάδα έχουν «ειρηνικό DNA»; Ότι οι επιθέσεις σε τουρίστες, αγρότες και κυνηγούς σε άλλες χώρες έγιναν από «κακές ξένες αρκούδες»;

Ας δούμε όμως και τα εγχώρια γεγονότα που θέλουν γρήγορα να ξεχάσουμε, καθώς οι επιθέσεις και στην Ελλάδα δεν είναι άγνωστο φαινόμενο. Μεταξύ 2020-2023 καταγράφηκαν τουλάχιστον τρία περιστατικά επιθέσεων αρκούδας σε ανθρώπους, τα οποία προκάλεσαν τραυματισμούς και αναστάτωση σε τοπικές κοινωνίες.

Οι επιθέσεις αυτές συνέβησαν κυρίως σε περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου, αποδεικνύοντας πως η «μη επιθετικότητα» δεν είναι αξίωμα, αλλά υπόθεση συνθηκών και ότι οι συνθήκες αλλάζουν.

1. Στην Καστοριά, ένας ο 26χρονος Γιάννης Καμπούρης δέχθηκε επίθεση από αρκούδα έξω από το χωριό του, στην Αγία Άννα

2. Στα Τρίκαλα, ένας βοσκός πάλεψε με αρκούδα για να σώσει το κοπάδι του.

3. Στην Άρτα, αρκούδα επιτέθηκε σε 67χρονο περιπατητή ο οποίος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο.

Η Καλλιστώ ωστόσο αποφεύγει να κάνει την παραμικρή νύξη σε αυτά. Για τις ανθρώπινες απώλειες και τραυματισμούς δεν υπάρχει λέξη. Για την αναγκαιότητα ενεργητικής διαχείρισης πληθυσμών, σιγή. Για τη δημόσια ασφάλεια, καμία αναφορά.

Φταίνε πάντα τα σκουπίδια, ποτέ οι φορείς

Ο μόνιμος αποπροσανατολισμός. Φταίει ο άνθρωπος, φταίει ο κάδος, φταίνε τα οπωροφόρα. Ποτέ δεν φταίνε αυτοί που δεν κάνουν καμία ουσιαστική διαχείριση πληθυσμού ή δεν αντιμετωπίζουν τη σταδιακή εξοικείωση των άγριων ζώων με τον άνθρωπο. Μια αρκούδα που «ξεπερνά τον φόβο της« δεν είναι φυσιολογική αλλά επικίνδυνη.

Οδηγίες επιβίωσης αντί για πρόληψη

Όταν το κράτος αποτυγχάνει να προστατεύσει τους πολίτες, τους λέει να τραγουδάνε στο δάσος, να μη φωνάζουν, να μη τρέχουν, να μη φοβούνται. Και σε περίπτωση που συναντήσουν μια αρκούδα… να παραμείνουν ψύχραιμοι(!). Δηλαδή, να εκπαιδευτούμε να συνυπάρχουμε με τον κίνδυνο, επειδή κάποιοι δεν θέλουν να παραδεχτούν την ανάγκη διαχείρισης και αποτροπής;

Η Καλλιστώ με αυτή την ανακοίνωση απέχει έτη φωτός από την πραγματικότητα των κατοίκων της υπαίθρου. Δεν είναι οικολογία το να ζητάς από μια γιαγιά στο χωριό να ηρεμήσει όταν η αρκούδα τριγυρνά στο κατώφλι της. Είναι κοινωνική αναλγησία.

Αν δεν αναγνωρίσουμε ότι κάθε είδος που αυξάνεται ανεξέλεγκτα προκαλεί πρόβλημα, και αν δεν αποδεχτούμε ότι η προστασία του ανθρώπου είναι προτεραιότητα, τότε δεν μιλάμε για οικολογία αλλα για ιδεοληψία που μπορεί να στοιχίσει ζωές.

Όσο κι αν ορισμένοι επιμένουν να παρουσιάζουν τις αρκούδες ως παρεξηγημένα, ακίνδυνα πλάσματα που «απλώς πεινάνε», η πραγματικότητα στις ελληνικές πόλεις και χωριά δείχνει άλλο δρόμο. Οι τοπικές κοινωνίες αρχίζουν να νιώθουν τον φόβο. Οι θεσμικές οργανώσεις όμως προτιμούν να καθησυχάζουν. Και αυτό είναι επικίνδυνο.

Η φύση δεν είναι ζωολογικός κήπος. Κι όταν οι λέξεις «δεν είναι επιθετικές» μετατρέπονται σε εφησυχασμό απέναντι σε άγρια μεγάλα θηλαστικά που κυκλοφορούν δίπλα σε σπίτια, η ανευθυνότητα παίρνει θεσμική διάσταση.